• Stomatologia zachowawcza
23 listopada - 2020

Ból zęba – jak sobie z nim radzić i czy konieczna jest wizyta u dentysty?

Ból zęba – jak sobie z nim radzić i czy konieczna jest wizyta u dentysty?

Ból zęba można zakwalifikować do jednych z najbardziej uciążliwych dolegliwości bólowych. Jest on objawem na tyle niepokojącym, że natychmiast myślimy o wizycie u dentysty, mając nadzieję na jak najszybsze poczucie ulgi. Często, zanim udamy się na wizytę do gabinetu stomatologicznego, staramy się wspomóc doraźnymi sposobami. Jednak, gdy ból nie ustępuje, obawiamy się, że jedynym możliwym działaniem w zaistniałej sytuacji jest leczenie zęba lub jego usunięcie. Jeżeli jednak ból minie niejednokrotnie zapominamy o problemie i odkładamy w czasie badanie u stomatologa. Nie jest to oczywiście prawidłowe postępowanie, a sytuacja „z bólem zęba” nie zawsze należy do prostych. Jeżeli boli nas ząb, z jednej strony nie powinniśmy ulegać panice, a jednocześnie po ustaniu bólu nie można zapominać o możliwym problemie.

Postaramy się wytłumaczyć jakie są rodzaje bólu i o czym mogą one świadczyć? Przedstawimy i wyjaśnimy również kilka sytuacji, w których wizyta u dentysty może być tymczasowo odroczona, a także kiedy możemy sobie doraźnie pomóc – sami lub po konsultacji z lekarzem stomatologiem. Nie zapominajmy jednak, że kluczowe w profilaktyce unikniemy pojawienia się bólu zęba jeżeli regularne odbywamy wizyty kontrolne oraz prowadzimy zalecaną higienizacja w gabinecie stomatologicznym, a absolutną podstawę stanowi codzienna prawidłowa higiena jamy ustnej w domu. Więcej na ten temat piszemy w innych artykułach naszego poradnika.

Co to jest ból zęba? – dolegliwość związana ze zmianami chorobowymi tkanek zęba lub przyzębia, odczuwana w okolicy szczęki bądź żuchwy. Niejednokrotnie promieniuje na sąsiadujące okolice twarzy, a nawet oko, ucho czy kark. Występuje w różnym natężeniu i w odpowiedzi na szereg czynników, będących jego przyczyną. Ból zęba charakteryzuje się dość dużą indywidualnością odczuwania – może mieć postać łagodną, jak również burzliwy przebieg – wówczas pacjent doświadcza trudnego do zniesienia dyskomfortu i nieprzyjemnego pulsowania. Silny samoistny ból zęba nie pojawia się bez powodu, zazwyczaj wskazuje na rozległy stan chorobowy i zaniedbanie.

Ból zęba to dość powszechna dolegliwość, której jednak nie należy lekceważyć, zwłaszcza jeśli się nasila lub pojawia regularnie. W przypadku pojawienia się bólu zeba najlepiej udać się na konsultację i wizytę kontrolną do lekarza stomatologa, nawet wówczas, gdy ból zęba minie. Pamiętajmy, że nie wystarczy zazwyczaj domowe złagodzenie objawów – należy przede wszystkim zbadać przyczynę powstania bólu. Rozwój choroby może doprowadzić do bardzo poważnych konsekwencji, takich jak utrata zęba. Ponadto zdarza się, że postępujący w organizmie stan zapalny zęba, skutkuje zapaleniem zatok przynosowych, a nawet serca.

Przyczyny bólu zęba

Do najczęstszych przyczyn bólu zęba zaliczamy przede wszystkim jego uszkodzenie z powodu próchnicy lub urazu. Boleć może również ząb niezniszczony ale z „odsłoniętą szyjką” czyli recesją dziąsła. Zęby bolą na wiele sposobów – poniżej przedstawiamy kilka podstawowych i najczęściej występujących rodzajów bólu zęba i ich typowe przyczyny. Należy jednak pamiętać, że zdrowy ząb reaguje na działanie bodźca bólem, który nasila się w miarę wzrastania samego bodźca, a ustaje po jego ustąpieniu – jest to tzw. reakcja prawidłowa. Dopiero wzmożona i przedłużająca się odpowiedź zęba jest objawem niepokojącym.

 

  1. Ból “na zimne”  to najczęstsza reakcja zęba żywego w stanie chorobowym. Występuje w trakcie kontaktu z zimnymi czynnikami, takimi jak schłodzone napoje czy lody, a także podczas szczotkowania i płukania zębów. Może świadczyć o nieszczelnym wypełnieniu, nadwrażliwości zębów na skutek odsłonięcia szyjek zębowych, jak również o próchnicy. Jeśli występuje regularnie, wymaga obowiązkowej konsultacji ze stomatologiem.
  2. Ból “na ciepłe” – odczuwalny w czasie kontaktu zęba z płynami i pokarmami o podwyższonej temperaturze. Może wynikać z próchnicy, nieszczelnego wypełnienia czy odsłoniętej szyjki zęba. Ważnym objawem diagnostycznym jest wzmożona reakcja na ciepło przy jednoczesnym braku lub słabej wrażliwości na zimno – oznacza rozległe zapalenie ropne lub zgorzel zęba. W tym przypadku wizyta u dentysty jest niezbędna, nierzadko ząb wymaga leczenia kanałowego.
  3. Ból “na słodkie” – przyczyny i postępowanie takie same jak przy bólu „na zimne”.
  4. Ból „przy nagryzaniu” – zwykle związany ze zbyt wysokim wypełnieniem i przeciążeniem zęba, jak również z jego zgorzelą i zapaleniem tkanek okołowierzchołkowych. Kwestię bólu
    zęba pojawiającego się przy nagryzaniu należy zawsze skonsultować z dentystą, gdyż jego źródłem może być proces zapalny kości otaczającej ząb. Warto także pamiętać, że wrażliwość na nagryzanie zęba niedawno leczonego, wynika czasami z samego procesu leczenia. Zdarza się, że po wypełnieniu zęba z bardzo głęboką próchnicą oraz w trakcie i po leczeniu kanałowym, ząb jest przez pewien okres nadal wrażliwy na nagryzanie (szczególnie po ustąpieniu efektu znieczulenia). Nie świadczy to o stanie chorobowym zęba, ale zalicza się do procesu gojenia – tego rodzaju ból pozabiegowy powinien ustąpić z czasem.
  5. Ból „wieczorem tzw. ból nocny” – długotrwały ból – silniejszy lub słabszy, odczuwalny wyraźnie w momencie położenia się. Poziome ułożenie ciała wzmaga dopływ krwi w okolice głowy, co nasila dolegliwości bólowe określane często jako „nocne”. Przyczyna tego rodzaju bólu najczęściej wiąże się z zapaleniem miazgi lub z zaostrzeniem przewlekłego stanu zapalnego w kości wokół zęba. Ten rodzaj bólu powinien zawsze skłaniać do konsultacji ze stomatologiem. Jeżeli potwierdzą się ww. przyczyny czeka nas najprawdopodobniej leczenie kanałowe, a niejednokrotnie konieczne bywa włączenie antybiotyku.
  6. Ból „na dotyk”/ból podczas szczotkowania czy nitkowania – jego najczęstsza przyczyna to nadwrażliwość zęba, wynikająca z odsłoniętych kanalików zębinowych. Czynnikiem etiologicznym są tutaj nieprawidłowe nawyki higieniczne (twarda szczoteczka, pasty o wysokiej ścierności, niepoprawna technika mycia zębów), kwaśna dieta, niektóre wady zgryzu lub mechaniczne uszkodzenie szkliwa na skutek parafunkcji, czyli zbędnych, niefizjologicznych nawyków (np. obgryzanie twardych przedmiotów). W przypadku bólu na dotyk, wynikającego z nadwrażliwości, najczęstszym zaleceniem jest stosowanie odpowiedniej pasty do zębów i płynu do płukania znoszących nadwrażliwość ze związkami fluoru, jak również używanie szczoteczki o miękkim włosiu. Nieustępującą wrażliwość na dotyk należy skonsultować ze stomatologiem. Temat nadwrażliwości zębów omówimy w odrębnym artykule.
  7. Tępy ból i uczucie ciśnienia w górnych zębach („uczucie wysadzania zęba z zębodołu”), często z towarzyszącą gorączką – prawdopodobnie wynika z zapalenia zatok szczękowych (w 30% przyczyna zapaleń zatok przynosowych jest zębopochodna). Wymaga pilnej wizyty w gabinecie dentystycznym. Konieczna może być również konsultacja laryngologiczna i antybiotykoterapia.
  8. Ból wokół zęba (Stan zapalny dziąsła) – zlokalizowany zazwyczaj nad rosnącym zębem (najczęściej trzecim zębem trzonowym, ósemką czyli tzw. zębem mądrości). Czasami ból dziąsła występuje z powodu stanu chorobowego zęba, jednak i w tym przypadku potencjalnych przyczyn jest wiele. Może za niego odpowiadać niedokładne mycie zębów i odkładanie się płytki nazębnej na granicy zęba i dziąsła, a następnie kamienia nazębnego. Skutkuje to stanem zapalnym dziąseł, którego typowym objawem jest ich krwawienie podczas szczotkowania. Zdarza się również, że ból dziąseł ma podłoże „niestomatologiczne” i wynika z zupełnie innych przyczyn jak np. zaburzenia hormonalne, choroby krwi czy choroby infekcyjne. W sytuacji bólu dziąsła leki przeciwbólowe czy płukanki działają jedynie doraźnie, najlepiej skonsultować się z lekarzem stomatologiem. Możliwy zakres leczenia obejmuje: higienizację, usunięcie „zęba mądrości”, a nawet leczenie endokrynologiczne bądź hematologiczne i wiele innych.
  9. Nieokreślony ból zęba – ból zęba ma charakter promieniujący i trudno określić jego lokalizację. Oprócz samego zęba odczuwa się dolegliwości ze strony tkanek okolicznych – ból z zębów górnych promieniuje do oka i skroni, natomiast z zębów dolnych do ucha, szyi i karku. Przyczyną bólu tego rodzaju są zmiany zapalne w miazdze zębów. Warto pamiętać, iż w przypadku trudnego do umiejscowienia źródła bólu, należy również wziąć pod uwagę inne indywidualne problemy medyczne. Pilny kontakt ze stomatologiem pozwoli wykluczyć lub potwierdzić zębopochodną przyczynę dolegliwości i zadecyduje o szybkim rozpoczęciu leczenia.

 

Ból nie jest prawidłowym i pożądanym stanem w organizmie. Stanowi jednak dla nas sygnał alarmujący o możliwym procesie zapalnym – niezależnie od jego lokalizacji należy traktować go jako objaw patologiczny. Najczęstszą przyczyną bólu zęba jest tocząca się w nim próchnica. Może on wynikać również z nadwrażliwości na drażniące bodźce, stanu zapalnego dziąseł, infekcji tkanek głębiej położonych jak miazga czy kość, czasem jest skutkiem urazu lub nieprawidłowo przeprowadzonego leczenia. Należy jednak bezwzględnie pamiętać, że ból, który powraca, zawsze wymaga konsultacji ze specjalistą.

Zanim odbędziemy wizytę u lekarza stomatologa, możemy złagodzić ból za pomocą ogólnodostępnych środków przeciwbólowych lub innych doraźnych działań. Pamiętajmy, aby nigdy nie ignorować bólu zęba i w każdym przypadku skonsultować się w gabinecie dentystycznym. Dolegliwości bólowe, zwłaszcza te powracające i o dużym nasileniu, są zawsze sygnałem ostrzegawczym – z zębem dzieje się coś złego. Mimo, że nie w każdym przypadku bólu zęba musimy niezwłocznie umówić się na kontrolę, nie odkładajmy koniecznej wizyty zbyt długo. Szybka interwencja może polegać jedynie na leczeniu zachowawczym i zahamuje dalszy rozwój choroby. Uchroni to nas przed poważniejszymi konsekwencjami w przyszłości – skutki zaniechania leczenia mogą być znacznie poważniejsze niż wyłącznie bolący ząb.

Innym, omawianym przez nas w poradniku aspektem bólu zęba, są dolegliwości będące następstwem leczenia stomatologicznego. Ten temat bliżej opisaliśmy w artykule „Co zrobić, kiedy po wizycie u stomatologa boli nas ząb?”

Umów wizytę: